Kuzey Makedonya

Kuzey Makedonya, Avrupa'nın güneydoğusunda, Balkanlar'da bir ülkedir. Yunanistan ile isim tartışması sonrası yapılan anlaşma ile Kuzey Makedonya olarak değiştirilmiştir.

Anlayın

Eski Yugoslav devletlerinin en güneyindeki Makedonya, 1991'de bağımsızlığını kazanmış olup, batıdan saat yönünde Arnavutluk, Kosova, Sırbistan, Bulgaristan ve Yunanistan ile çevrilidir.

Genellikle dağlık ve bol yeşillikli bir ülke olan Makedonya, geçmişte halkların buluştuğu bir sınır bölgesi olması nedeniyle günümüzde de renkli kültürüyle dikkat çeker. Ülkenin kuzeybatı ve batısında çoğunlukla Müslüman Arnavutlar yaşarken, geri kalanında Ortodoks Hristiyan Makedonlar çoğunluktadır. Soyları Osmanlı dönemi akınlarına ve Osmanlı öncesi (1200'ler) bu bölgeye yerleşen Kumanlar'a dayanan Türkler ise azınlık durumundadırlar, ancak ülkenin hemen hemen her yerinde rastlanabilirler.

(Küçük bir not: Yakınından geçtiğiniz bir köyün Arnavut köyü mü yoksa Türk köyü mü olduğunu anlamak için cami minarelerinin tepesine bakın: Türkiye'den de tanıdık gelen sivri uçlu külah biçimliyse, Türk köyü, şişmanca, sanki Tac Mahal'in tepeleri gibiyse, Arnavut köyüdür.)

Makedonya, göreli ucuz oluşu, yardımsever halkı ve pek çok bakımdan Türkiye'ye benzeyişiyle, daha önce yurtdışı deneyimi olmayan seyyahların kolaylıkla üstesinden gelebileceği, özellikle geniş bir Balkanlar turunda ya da çevresindeki diğer ülkelerle beraberce keyifle gezilebilecek bir ülkedir.

Şehirler

• Üsküp ("Skopje") — ülkenin kuzeyindeki başkenti; Vardar kıyısında Osmanlı, Yugoslav ve modern dönemde inşa edilmiş yapılar bir arada görülebilir
• Kalkandelen ("Tetovo") — Üsküp'ün batısındaki bu küçük şehir ilk bakışta fazla bir şeyler vaad etmese de, yalnızca Alaca Camii için bile o yolu tepmeye değer
• Manastır ("Bitola") — Mustafa Kemal'in okuduğu askeri akademinin, 1900'lerin ilk dönemlerinin renkli mimarisinin ve pek çok Osmanlı izinin şehri
• Ohri ("Ohrid") — Makedonya'nın Ohri Gölü kıyısındaki tatil merkezi; Safranbolu'yu andıran tarihi mahalleler, Bizans mimarisine sahip çok sayıda kilise ve taşlı ve kumlu plajların hepsi bir arada
• Struga — Ohri Gölü kıyısındaki bir diğer tarihî kasaba; Ohri'ye göre daha küçük, daha sakin ve daha ucuz

Ulaşım

Makedonya, Türk ve Avrupa Birliği pasaportlarına vize uygulamamaktadır. Ancak daha önce hiç kullanılmamış yeni bir Türk pasaportuyla gidiyorsanız, havaalanında Makedon polisinin sizi ülkede ne kadar kalacağınız, nerelere gideceğiniz ve geri dönüş biletinizin olup olmaması gibi konularda sorgulayabileceğini unutmayın. Her ihtimale karşı otel rezervasyonlarınızın ve uçak biletinizin çıktısını yanınızda bulundurmanız yerinde olur.

Uçakla

Ülkenin ana giriş kapısı, Türk Hava Yolları'nın İstanbul'dan sık seferler düzenlediği Üsküp Büyük İskender ("Skopje Alexander the Great/Aleksandar Veliki") Havalimanı'dır.

Trenle

Ülkenin yalnızca güneydeki (Yunanistan) ve kuzeydeki (Kosova, Sırbistan) komşularıyla demiryolu bağlantısı olup, günümüzde (2014), bunlardan yalnızca Sırbistan'la (Belgrad-Üsküp) karşılıklı tren seferleri vardır.

Otobüsle

İstanbul'dan Üsküp'e direkt otobüs seferleri mevcuttur (tek yön yaklaşık 50 €), ancak bu otobüsler Yunanistan'dan geçtiğinden Türk pasaportuyla seyahat edenler Schengen vizesi almak zorundadırlar (yeşil pasaport hariç).

Ayrıca ülkenin çeşitli bölgelerine Arnavutluk, Kosova, Sırbistan ve Bulgaristan'dan otobüsler kalkmaktadır. Tuhaf bir biçimde, Yunanistan'la direkt otobüs seferleri yoktur.

Gemiyle

Makedonya'nın herhangi bir denize kıyısı olmayıp, Arnavutluk'la paylaşılan Ohri Gölü'nde de uluslararası gemi seferleri mevcut değildir.

Gezinin

Yollar: genellikle dar (2 şeritli), virajlı, çukurlarla dolu, bariyerleri paslanmış dağ yolları. En iyisi, şehirlerarası yolculukları geceye bırakmamak. Kuzeydeki geniş ovada, Üsküp'ü yakın çevresine bağlayan bir otoyol ağı mevcut, ancak verilen hız sınırı 120 km olmasına rağmen otoyol da neredeyse dağ yolları kadar çukurlu. Otoyollardaki ücretlendirme nakitle ve güzergâh üzerindeki her bir şehrin çıkışı ve girişinde tüm trafiğin durduğu gişeler şeklinde. (Örneğin Üsküp'ten Ohri yolu üzerindeki Gostivar'a giderken, otoyolda 4 kez gişelerde duruyorsunuz: bir kez Üsküp çıkışında, bir kez Kalkandelen girişinde, bir kez Kalkandelen çıkışında, bir kez de Gostivar girişinde... ve evet, otoyoldam giriş çıkış yapmaya niyetiniz olmasa dahi!) Her bir gişede otomobiller için 20-30 dinar ödeme yapılıyor.

Hız sınırlarına uyun, polis çevirmeleri çok yaygın değilse de mevcut.

Otobüsler: Tam olarak külüstür sayılamayacak, ancak Türkiye yollarında son 20 yıldır görülmeyecek eskilikte otobüsler. Bazen klimasız, ancak klimalıysa ("klimatizam") bile klima dedikleri dışarıdaki sıcak havayı tüm yolculuk boyunca kafanıza tüm gücüyle üfleyen havalandırmalardan ibaret (saatlerce süren ücretsiz fön servisi!). Hemen hemen tüm merkezlerde biletler yolculuk öncesi otogar binası içindeki tek bilet gişesinden alınıyor (Kiril harfleriyle "blagayna" ya da "biletitsa" olarak işaretlenir; bineceğiniz seferin firmasının bürosunu aramakla zaman kaybetmeyin), hatta Üsküp'te bilet olmadan peronlara çıkılamıyor. Güzergâhı biliyorsanız yoldan binmek ve şoföre nakit ödeme yapmak mümkün, ancak ayakta kalma riskinizin yüksek olduğunu unutmayın. Biletlerde koltuk numarası olsa da (Kiril harfleriyle "sedişte"), bazı hatlarda buna riayet edilmiyor ve herkes istediği koltuğa oturuyor.

Dil

Ülkedeki anadiller Slav dillerinden, Bulgarca'yla çok yakın akraba olan ve Kiril harfleriyle yazılan Makedonca ve nüfusun aşağı yukarı ¼'ünün anadili olan Arnavutça. Ancak ülkenin her yanından anadili Türkçe olan kimselerle karşılaşmak mümkün ve Arnavutlar'dan özellikle orta yaş ve üzeri kuşak basit Türkçe cümleleri ve kelimeleri anlayabiliyor.

Makedonya'nın kendine has Türkçe lehçesinde, İstanbul Türkçesi'ne göre bazı kelime ve vurgu farklılıklarının olmasının yanı sıra, fiil Hint-Avrupa dilleri gibi cümlenin ortasına alınıyor ve şimdiki zaman yerine geniş zaman çekimi yapılıyor. Örneğin bir otogarda size birisi "Kaçarsınız?" diye sorarsa, kast ettiği "Gidiyor musunuz?"dur.

İngilizce Üsküp, Ohri ve Manastır'da özellikle turizm sektöründe çalışanlar tarafından yaygınlıkla konuşuluyor.

Satın alın

Ülkedeki para birimi Makedon dinarı (Makedonca: "denar", genellikle "den." olarak kısaltılıyor). Euro ve ABD Doları, bozdurmanın en kolay olduğu dövizler ve tahmin edilebileceği gibi Euro daha kullanışlı. Konaklama ücretlerini genellikle Euro olarak ödeyebileceğiniz ülkede diğer harcamalarınız için dinara ihtiyacınız olacak. Şehirden şehire ve bürodan büroya değişmekle beraber, 1 € = 60-61 dinar civarı. "Exchange Office" tabelalarıyla rahatlıkla tanıyabileceğiniz döviz büroları, şehir merkezlerinde epey yaygın (ancak dünyanın geri kalanında olduğu gibi havaalanında kurun düşük olması nedeniyle mümkün olduğunca az döviz bozdurun). Bankalarda da döviz bozdurmak mümkün, ancak bürokratik işlemler (pasaportunuzun kaydı vs) nedeniyle basit bir para değişimi işlemi 15 dk'yı alabiliyor ve banka çalışanları bile döviz bürolarının yerini tarif etmekten çekinmiyorlar.

Masraflar

Ortalama giderler:

• İki kişilik yemek (yemek + salata + içecek/bira): 300 - 600 den.
• İki/üç kişilik pansiyon odası (gecelik): 20 €
• Bir şişe (500 ml) su/alkolsüz içecek: 30 - 40 den.
• Bir paket orta hâlli sigara: 60 - 90 den.

Yemek

Cevapçi ("kebap"), Tekirdağ köftesinin baharatsız, daha az yağlı, ancak çok tuzlu bir versiyonu. Porsiyonlar büyük.

Pizzacılar da yaygın.

Burek, büfelerde bulunabilen, milföy hamurundan yapılmış, kocaman, doyurucu, ucuz, ancak tuhaf bir biçimde lezzetsiz böreklere Makedonya'da verilen ad.

Balkanlar'a has bir salata olan şopska salat'ı (soğanlı ya da soğansız çoban salata üzerine rendelenmiş beyaz peynir) Makedonya'da tatmak mümkün.

Domuz etiyle ilgili çekinceleriniz varsa, Türk ya da Arnavut restoranlarını tercih edin. Restoranı çalıştıranların etnik kökenini tahmin etmenin kolay bir yolu, tabelasına bakmaktır: Lokanta ismi Latin harfleriyle yazılıysa, Türk ya da Arnavut, Kiril harfleriyle yazılıysa Makedon restoranı. Herhangi bir pizzacıya gidip vejetaryen pizza siparişinde bulunmak da bir çözüm olabilir.

Bahşiş Makedonlar arasında yaygın değil, ancak bırakıldığında garsonlar çok memnun oluyorlar.

Üsküp ve özellikle Ohri'de akşam belli bir saatten sonra restoranlarda boş yer bulmanın çok zor olduğunu ve ülkenin her yerinde her zaman siparişinizin 30-45 dk'dan önce masanıza gelmeyeceğini aklınızdan çıkarmayın.

İçmek

Skopsko ("Üsküplü"), en yaygın yerel bira. Kolay içimli ve hafif acımtırak (ve bol tuzlu cevapçinin boğazınızda bıraktığı yangını söndürebilecek tek sıvı).

Yerel ayran tuzsuz ve koyu kıvamlı (azıcık sulandırılmış yoğurt düşünün).

En yaygın tüketilen sıcak içecek Türk kahvesi fincanlarına benzer boyutta fincanlarda sunulan makiyato: üzeri bol köpüklü ve bir damla çikolata damlatılmış espresso. Ayrıca büyük cam bardaklarda aromalı (fındık/vanilya/krema) soğuk kahveler de yazın popüler içeceklerden.

Çay yaygın değil ve Makedonlar'ın çaydan anladığı yalnızca kara ya da yeşil poşetli çay. Demli çay için Üsküp-Eski Çarşı'daki ya da Ohri'deki Türk kahvehanelerine uğrayın, ancak yaz sabahları Türk turist yoğunluğundan yer bulmak pek mümkün olmayabilir.

Saat 21:00'den sonra market ve dükkanlardan alkollü içecek satışı yapılmıyor, ancak gece geç saatlere kadar açık ve çok sayıda olan kafelerin ve restoranların tümünde alkollü içecekler mevcut.

Yiyecek servisi yapılmayan kafelerde menü konsepti yok. Garsona tek tek içecekleri sıralatmanız gerekiyor.

Ülkede sokak çeşmeleri yaygın ve bu çeşmelerden akan sular hem lezzetli hem de sağlık açısından problemlere yol açmıyor.

Konaklama

Ülkede kalacak yer bulmak çok sorun değil, bir-iki gün önceden rezervasyon yaptırmanız yeterli olur. Ancak yerel kültürdeki genel rahatlık pansiyonlara da yansıyor: çok pis değilse de gıcır gıcır banyolar beklemeyin. Kahvaltılar ya hiç sunulmuyor ya da biraz peynir, yumurta, tereyağ, bolca tatlı (bal, çeşitli reçeller) ve kahve ya da sallama çaydan ibaret.

Öğrenim

ÖSYM üzerinden bazı Makedonya üniversitelerine kayıt yaptırmak mümkün.

Güvende olun

Makedonya genel olarak insanları dürüst, güvenli bir ülke. Ancak arabayla gittiyseniz bazı bölgelerde park ettiğiniz yere dikkat etmeniz gerekebilir. Ayrıca yukarıda bahsedildiği gibi yollarda dikkatli olun.

İletişim noktaları ve temaslar

Ülkenin telefon kodu +389. Turkcell'in yerel operatörlerle roaming anlaşmaları mevcut ve uluslararası görüşmeye açık telefonlarla rahatlıkla görüşme yapabiliyorsunuz.